Μελέτες που έχουν διερευνήσει τις επιδράσεις του ηλεκτρονικού εκφοβισμού, συνδέουν το συγκεκριμένο φαινόμενο με μια σειρά επιπτώσεων. Στην έρευνα των Patchin και Hinduja (2006), μεταξύ μαθητών που είχαν υποστεί ηλεκτρονικό εκφοβισμό, το 42.5% δήλωσε ότι ένιωσε αναστάτωση, το 40% θυμό και το 27% λύπη. Επίσης, από το ίδιο υποσύνολο μαθητών το 31.9% και το 26.5% εξέφρασε την άποψη ότι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός επηρέασε αρνητικά τη σχολική και οικογενειακή τους ζωή, αντίστοιχα. Από το δείγμα που μελετήθηκε, μόνο το 1/5 των μαθητών δήλωσε ότι δεν ενοχλήθηκε από εκφοβιστικές συμπεριφορές ηλεκτρονικού τύπου που πραγματοποιήθηκαν εις βάρους του. Η συχνότητα των μαθητών που αναφέρει ότι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός τους προκάλεσε αρνητικές επιπτώσεις είναι ακόμη πιο υψηλή στην έρευνα των Raskauskas & Stoltz (2007), στην οποία το ποσοστό εμφάνισης αρνητικών επιπτώσεων ξεπερνάει το 90%. Ενδεικτικές απαντήσεις που έδωσαν μαθητές στην παραπάνω μελέτη είναι ότι ένιωσαν λύπη, καταθλιπτικό συναίσθημα και αδυναμία αντίδρασης, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να αισθάνονται φόβο να πάνε στο σχολείο. Επίσης, εξαιτίας του ηλεκτρονικού εκφοβισμού παρατηρήθηκε αναστολή αλλά και φόβος ως προς τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, κάτι που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς μπορεί να επηρεάσει την προσωπική ανάπτυξη των παιδιών (Raskauskas & Stoltz, 2007). Μια άλλη διάσταση των επιπτώσεων του ηλεκτρονικού εκφοβισμού δίνει η έρευνα των Junonen & Gross (2008), η οποία βρήκε ότι η έκθεση στον ηλεκτρονικό εκφοβισμό συνδέεται με την παρουσία αυξημένου κοινωνικού άγχους και παράλληλα ότι αυτή η σχέση είναι ανεξάρτητη της σύνδεσης που υπάρχει μεταξύ κοινωνικού άγχους και κλασσικών μορφών εκφοβισμού. Ακόμη, η απόσυρση από τις κοινωνικές σχέσεις ή η πτώση της απόδοσης στο σχολείο είναι δυνατόν να οφείλονται σε ηλεκτρονικού τύπου παρενόχληση (Kowalski, Limbert, & Agatston, 2008). Επίσης, μαθητές που πέφτουν θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού συχνά εμφανίζουν ένταση και εκνευρισμό μετά τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή την ανάγνωση γραπτών μηνυμάτων στο κινητό τους τηλέφωνο.
Χρήσιμες πληροφορίες για τις επιπτώσεις του ηλεκτρονικού εκφοβισμού μας δίνει μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη, η οποία συμπεριέλαβε 20.406 μαθητές εφηβικής ηλικίας (Schneider, O’Donell, Stueve, & Coulter, 2012). Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας έδειξαν ότι τα συμπτώματα ψυχολογικής επιβάρυνσης ήταν συχνότερα (33.9%) στα θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού από ότι στα θύματα κλασσικών μορφών εκφοβισμού (26.6%). Χαρακτηριστικές εκφάνσεις ψυχολογικής επιβάρυνσης που παρατηρήθηκαν συχνότερα στα θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού είναι οι αναφορές αυτοτραυματισμού, η παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων και αυτοκτονικού ιδεασμού, όπως επίσης και ο κίνδυνος για απόπειρα αυτοκτονίας. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η ομάδα των παιδιών που ήταν ταυτόχρονα θύματα ηλεκτρονικού, αλλά και κλασσικών μορφών εκφοβισμού είχαν σε υψηλότερο ποσοστό ψυχολογική επιβάρυνση, το οποίο άγγιζε το 50%. Είναι ενδεικτικό ότι τα θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν σε ποσοστό 9.4%, τα θύματα κλασσικών μορφών εκφοβισμού σε ποσοστό 4.2%, ενώ στους μαθητές που ήταν θύματα ηλεκτρονικού και κλασσικού εκφοβισμού οι απόπειρες αυτοκτονίας ανήλθαν στο 15.2%. Μεταξύ των μαθητών, οι οποίοι ανέφεραν ότι δεν είχαν πέσει θύμα κάποιας μορφή εκφοβισμού, μόνο το 2% πραγματοποίησε απόπειρα αυτοκτονίας (Schneiderκαι συν. 2012). Ο υψηλότερος κίνδυνος ψυχολογικής επιβάρυνσης στα θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού από ότι σε περιπτώσεις κλασσικών μορφών εκφοβισμού έχει παρατηρηθεί και σε άλλη πρόσφατη μεγάλη μελέτη (Wang, Nansel, & Iannotti, 2011). Επίσης, η σύνδεση μεταξύ ηλεκτρονικού εκφοβισμού και αυτοκτονικής συμπεριφοράς έχει παρατηρηθεί και από άλλους ερευνητές (Fisherκαι συν., 2012; HindujaS, & Patchin, 2010).
Είναι πρόδηλο ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις του ηλεκτρονικού εκφοβισμού έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη σχολική και εξωσχολική ζωή των μαθητών και η συγκεκριμένη μορφή εκφοβισμού επηρεάζει τόσο την απόδοσή τους στα μαθήματα όσο και την ψυχική τους υγεία. Μακροχρόνιες προοπτικές μελέτες θα μπορούσαν να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σε σχέση με την πιθανή ύπαρξη συνδέσεων μεταξύ του ηλεκτρονικού εκφοβισμού και χρόνιων επιπτώσεων στην ψυχική υγεία.
Βιβλιογραφία
Fisher HL, Moffitt TE, Houts RM, Belsky DW, Arseneault L, & Caspi A. (2012). Bullying victimisation and risk of self harm in early adolescence: longitudinal cohort study. BMJ, 344,e2683.
Hinduja S, & Patchin JW. (2010). Bullying, cuberbullyingandsuicide. Arch Suicide Res,14, 206-221.
Kowalski RM, Limbert SP, & Agatston PW. (2008). Cyberbullying: Bullying in the digital age. Blackwell Publishing Ltd: Oxford.
Juvonen J, & Gross EF. (2008). Extending the school grounds?–Bullying experiences in Cyberspace. Journal of School Health, 78, 496-505.
Patchin JW, & Hinduja S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: a preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juveline Justice, 4, 148-169.
Raskauskas J, & Stoltz AD. (2007). Involvement in traditional and electronic bullying among adolescents. Developmental psychology, 43, 564-575.
Schneider SK, O’Donnell L, Stueve A, & Coulter RWS. (2012). Cyberbullying, school bullying and psychological distress: a regional census of high school students. American Journal of Public Health, 122, 171-177.
Wang J, Nansel TR, Iannotti RJ. (2011). Cyber and traditional bullying: differential association with depression. J Adolesc Health, 48, 415-417.
Ίων Μπεράτης, MSc, PhD
Ψυχολόγος-Νευροψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια