Οι μεμβράνες των νευρώνων είναι πλούσιες σε λιπαρά οξέα και ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ΠΛΟ) επιτελούν σημαντικό ρόλο στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης, φαίνεται ότι το περιεχόμενο των μεμβρανών σε ΠΛΟ μειώνεται σε σημαντικό βαθμό στα ηλικιωμένα άτομα. Σύμφωνα με ευρήματα μελετών η λήψη ΠΛΟ έχει θετικά αποτελέσματα στη νοητική λειτουργία τόσο σε ηλικιωμένα άτομα όσο και σε πειραματόζωα που έχουν χρησιμοποιηθεί σε αρκετές ερευνητικές προσπάθειες. Οι δύο βασικές κατηγορίες ΠΛΟ που συνδέονται με θετικό τρόπο με τη νοητική λειτουργία είναι τα ωμέγα-3 και τα ωμέγα-6. Τροφές πλούσιες σε ΠΛΟ είναι οι ξηροί καρποί και τα ψάρια (Whelan, 2008; Willis, Shukitt-Hale, Joseph, 2009a; Willis, Shukitt-Hale, Joseph, 2009b).
Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι αρουραίοι των οποίων η διατροφή τους από τη πρώιμη ζωή τους ήταν πλούσια σε ΠΛΟ είχαν καλύτερη ικανότητα μάθησης σε μεγάλη ηλικία σε σχέση με αρουραίους των οποίων η διατροφή δεν ήταν πλούσια σε ΠΛΟ. Επίσης, σε ποντίκια στα οποία δόθηκε διατροφή πλούσια σε ΠΛΟ παρατηρήθηκε ότι είχαν καλύτερη ικανότητα μάθησης και μνήμη από ότι πριν πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη αλλαγή στη διατροφή τους. Ακόμη, ερευνητικές προσπάθειες που μελέτησαν ηλικιωμένους αρουραίους βρήκαν ότι η προσθήκη καρυδιών στη διατροφή τους είχε τη δυνατότητα να ενισχύσει τη χωρική τους μνήμη και να βελτιώσει την κινητική τους δραστηριότητα (Willisetal., 2009a; Willisetal., 2009b). Σε συμφωνία με τα προηγούμενα ευρήματα, ηλικιωμένα ποντίκια στα οποία άλλαξε η διατροφή τους και έγινε πλούσια σε ΠΛΟ παρουσίασαν βελτιωμένες νοητικές λειτουργίες, όπως αυτές αξιολογήθηκαν μέσω της εφαρμογής δοκιμασιών με λαβυρίνθους (Jiang, Shi, Wang, & Yang, 2008). Επιπροσθέτως της νοητικής και συμπεριφορικής βελτίωσης, βρέθηκε ότι τα ποντίκια με διατροφή πλούσια σε ΠΛΟ έχουν αυξημένες ποσότητες νευροτροφικού παράγοντα στο ιππόκαμπο, μιας πρωτεϊνης η οποία συνδέεται με την καλή λειτουργία και διατήρηση της συγκεκριμένης δομής του εγκεφάλου που έχει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία νέων μνημών και στην ικανότητα μάθησης. Μάλιστα η συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα διατυπώνει την άποψη ότι διατροφή πλούσια σε ΠΛΟ θα μπορούσε πιθανώς να ενισχύσει τη νοητική λειτουργία σε ηλικιωμένα άτομα. Παρόμοια είναι και τα ευρήματα μιας άλλης έρευνας η οποία μελέτησε γηρασμένα ποντίκια και διαπίστωσε πως διατροφή πλούσια σε ΠΛΟ έχει τη δυνατότητα να μειώσει το ρυθμό νοητικής έκπτωσης στο συγκεκριμένο πληθυσμό. Επίσης, βρέθηκαν μεγαλύτερες ποσότητες ΠΛΟ μαζί με φωσφολιπίδια στον ιππόκαμπο και την αμυγδαλή των συγκεκριμένων ποντικών (Petursdottir, Farr, Morley, Banks, & Skuladottir, 2008).
Στους ανθρώπους, τα ΠΛΟ που υπάρχουν στα ψάρια θεωρούνται ως προστατευτικοί παράγοντες εναντίον της νοητικής έκπτωσης και της ανοϊκής συνδρομής. Τα ΠΛΟ που εντοπίζονται στους ξηρούς καρπούς υπάρχει η πιθανότητα να είναι βοηθητικά για την καλή διατήρηση της νοητικής λειτουργίας στους ηλικιωμένους, όπως φαίνεται από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε πειραματόζωα, αλλά προς το παρόν απουσιάζουν επαρκή στοιχεία από μελέτες που να έχουν μελετήσει ανθρώπινο πληθυσμό. Δύο πρόσφατες έρευνες που μελέτησαν τη δράση των ΠΛΟ που υπάρχουν στα ψάρια βρήκαν ότι ηλικιωμένα άτομα που κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες ψαριών είχαν βραδύτερο ρυθμό έκπτωσης της νοητικής τους λειτουργίας από ότι ηλικιωμένα άτομα με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες (Whelan 2008; Whillisetal., 2009a). Επίσης, σε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία, βρέθηκε πως διατροφή που περιλαμβάνει ψάρια πλούσια σε ΠΛΟ παρουσιάζει θετική συσχέτιση με τη νοητική λειτουργία σε ηλικιωμένα άτομα (Dangouretal., 2009). Όμως, μια άλλη έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία και μελέτησε 1025 ηλικιωμένους άνδρες με μέση ηλικία τα 68 έτη δεν βρήκε συσχετίσεις μεταξύ της κατανάλωσης ΠΛΟ και της πορείας της νοητικής λειτουργίας για μια περίοδο έξι ετών (vandeRestetal., 2009). Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ της προαναφερθείσας έρευνας και των προηγούμενων μελετών που παρουσιάστηκαν δεν είναι ξεκάθαροι. Μελλοντικές έρευνες έχουν τη δυνατότητα να ρίξουν περισσότερο φώς στη σχέση που υπάρχει μεταξύ ΠΛΟ και νοητικής λειτουργίας. Παράμετροι που είναι σημαντικό να ληφθούν υπ’ όψιν από τις έρευνες που θα ακολουθήσουν για να επιτύχει αυτή η προσπάθεια, είναι η ηλικία των συμμετεχόντων, τα επίπεδα κατανάλωσης ΠΛΟ, η χρονική διάρκεια κατανάλωσης, γενετικοί παράγοντες που μπορεί να λειτουργούν τροποποιητικά, όπως είναι το γονίδιο της απολιπρωτεΐνης, η παρουσία χρόνιων ασθενειών, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση, η λήψη ή όχι αιθυλικής αλκοόλης και νικοτίνης.
Βιβλιογραφία
Dangour, A. D., Allen, E., Elbourne, D., Fletcher, A., Richards, M., Uauy, R. (2009). Fish consumption and cognitive function among older people in the UK: baseline data from the OPAL study. The journal of Nutrition, Health & Aging, 13, 198-202.
Jiang, L. H., Shi, Y., Wang, L. S., & Yang, Z. R. (2009). The influence of orally administered docosahexaenoic acid on cognitive ability in aged mice. The Journal of Nutritional Biochemistry, 20, 735-741.
Petursdottir, A. L., Farr, S. A., Morley, J. E., Banks, W. A., & Skuladottir, G. V. (2008). Effect of dietary n-3 polyunsaturated fatty acids on brain lipid fatty acid composition, learning ability, and memory of senescence-accelerated mouse. The Journal of Gerontology. Series A, Biological Sciences and Medical Sciences, 63, 1153-1160.
van de Rest, O., Spiro, A. 3rd, Krall-Kaye, E., Geleijnse, J. M., de Groot, L. C., & Tucker, K. L. (2009). Intakes of (n-3) fatty acids and fatty fish are not associated with cognitive performance and 6-year cognitive change in men participating in the Veterans Affairs Normative Aging Study. The journal of Nutrition, 139, 2329-2336.
Whelan, J. (2008). (n-6) and (n-3) Polyunsaturated fatty acids and the aging brain: food for thought. The Journal of Nutrition, 138, 2521-2522.
Willis, L. M., Shukitt-Hale, B., Joseph, J. A. (2009a). Modulation of cognition and behavior in aged animals: role for antioxidant- and essential fatty acid-rich plant foods. The American Journal of Clinical Nutrition, 89, 1602S-1606S.
Willis, L. M., Shukitt-Hale, B., & Joseph, J. A. (2009b). Dietary polyunsaturated fatty acids improve cholinergic transmission in the aged brain. Genes & Nutrition, 4, 309-314.
Ίων Ν. Μπεράτης, MSc, PhD
Ψυχολόγος-Νευροψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια